Short poem, written in free verse, on the topic “Môr a Mynydd”
p.s. sorry if the Forum seems to have lost a bit of formatting of the line spaces, I’ll try to figure it out and improve it later - in any case, we should be able to publish them also on a website which gives a bit more options and have them all look as nice as possible!
To vote for the People’s Choice award in the Short Poem category, go to
SSiW Online Eisteddfod - Short Poem and scroll down to see the voting poll.
C5 Ti a fi gan Y Gonzo Gwych
Ar gyfer lliw dwi’n dewis llwyd, brown a gwyrdd mwsogel
Rwy’n sefyll yn yr unfan, symud yn araf, ymsteb ychydig
Dwi’n gysin, bob amser yn bresennol, yn galonogol
Mae fy gwraig yn dewis lliw yn dibynnu ar y diwrnod neu’r haul
Mae hi’n gyffrous iawn, pob amser yn symud, yn berlymu, yn berwi
Mae hi’n ddwfn ac mae hi’n llawn bywyd
Mae gwrthwynebwyr yn denu
Fi yw’r mynydd
Hi yw’r mor
C6 Paid a Becso gan Siôn o’r Fannau
Sssssh, paid a becso cariad bach,
S’dim ots i unrhywun, heb ti ar bydysawd,
S’dim ots i unrhywun, dangos amynedd,
Mae’r môr un aros a hefyd y mynydd,
Byth amseroedd well yn dod, gyda llawenydd,
Byth popeth un iawn ac yn iach.
C8 Rwy’n Byw Yma gan Doodle
Mewn man lle mae cymylau o anadl draig yn cyrlio dros y bryniau hynafol,
Mewn man lle mae awyr agored, helaeth yn cwrdd â dyfroedd steely, wedi’u taflu gan donnau.
Mewn man lle mae blancedi o wyrdd yn cwympo i lawr bryniau tonnog, yn cuddio clogfeini mynyddig mewn gorchuddion tebyg i cwrlid,
Mewn man lle mae awelon ysgafn yn troi glaswellt yn foroedd o lafnau chwifio,
Mewn man lle mae coed hydrefol, euraidd yn newid yng nghyffiniau llygad, gan droi at ddawnsio, ffyn duon ac yna at lawntiau emrallt yn ystod y gwanwyn,
Mewn man lle mae stormydd a gwyntoedd yn chwipio o amgylch a thrwy’r lonydd a’r ffyrdd, yn arddangos pwerau anhygoel yn ffyrnig ac yn falch, mae grymoedd natur yn cael eu tanamcangyfrif yn llwyr gan adnoddau dynol,
Mewn man lle mae mynyddoedd gwenithfaen llwyd llechi yn twrio dros bentrefi bach chwareli, wedi’u cysgodi yng nghysgodion y cerrig coffa anferth,
Mewn man lle mae myth a chwedl yn cydblethu, gan gymylu’r realiti presennol gyda gorffennol tanbaid, Celtaidd.
Dyma fi’n fodlon.
Dyma fi adref
C9 Hiraeth am Harlech gan Mair Abaty
Wrth i mi gerdded ar hyd y tywod,
Gadael olion traed lle dw’di bod.
Dw i’n troi cylch i weld yr olygfa,
Yno yn y pellter mae’r y Wyddfar
Yn falch o wylio mae hi’n sefyll
Ddydd a nos, yn olau ac yn tywyll.
Wedyn dw i’n edrych y tu ôl i mi
A weld mae’r dŵr yn adlewyrchu
Awyr glas, y mynyddoedd yn porffor
Lle mae nhw cafarfod evo y môr.
C16 Môr a Mynydd gan Tynan
Daw ymwelwyr yn awyddus
Er mwyn gweld ein gwlad hynafol
Ei mynyddoedd, hyfryd, gleision
Y môr aflonydd ar dair ochr,
Daw y defaid ar mynyddoedd
O’r hen ffermydd yn y cymoedd,
Achos ar mynyddoedd Cymru
Sy’n tyfu’r porfa mwya’ melys.
Gweithgar hefyd, yr arfordir
Lle mae’r dynion dal yn fentro
Dros y môr yn hel y pysgod
Fel eu tadau o’u blaenau.
Mae’r tir yn dangos wyneb arall
Dros y misoedd hir yr haf
Pan ddaw cerddwyr i’r mynyddoedd
Ac i’r traethau ddaw teuluoedd.
Er eich bod chi’n eitha’ bychan
“Bach yw brydferth” medden nhw.
“Mab afrodlon, dere adref,
Dyma Gymru yn dy galw”.
C23 Dau nerth gan Yr anialwch
Ti sy’r môr
A fi sy’r mynydd
Dy gariad, dwfn a helaeth
Fy malchder, uchel a hunanol
Ti’n gwrthod ‘laen, dwi’n gwrthod nôl
Rhodda ngwên llonydd dagrau i lygaid di
Ti’n deud fod ti’n methu dallt stormydd nghalon
Dwi’n meddwl mod i’n methu dallt tonnau dy angerdd
Dwi’n gwylio’r adar yn hedfan
Ti’n danfon y morfilod yn ddi-ben-draw
Leiciet ti ddŵad i fyny, lle mae’r gwynt yn udo
A leiciwn i ddŵad i lawr, lle mae’r tonnau’n sibrwd
Dan ni’n trio
A dan ni’n cwffio
Yn erbyn ei gilydd, heb gwbod pam
Os oes cyfle, lle mae geiriau wedi mynd?
Dan ni’n credu
Dan ni’n gobeithio
Heb ateb, heb arwydd
Heb fod yn hollol onest, oes rili hawl inni deud bod ni’n hyderus?
C29 Môr a mynydd a Yr Ysgwrn gan Cyflythrennu
Mae’r mynyddoedd yn dawel heno
Achos bod y bugeiliaid ar draws y môr
Ymladd mewn gwlad bell.
Mae’r mynyddoedd yn dawel heno
Achos mae mamau’n
Crio dagrau distaw.
Mae’r mynyddoedd yn dawel heno
Achos mae’r sw^n mewn mân
Arall ar draws y môr.
Mae’r mynyddoedd yn dawel heno
Achos bod y gadair ddu
Wedi dod i fod ar eu bwys nhw.
C30 Y Môr Nos gan MabNefyn
Pan on i’n ifanc,
Oedden ni’n arfer cerdded ar y traethau gyda’r nos,
Rhosneigr, Niwbwrch, Cemlyn, Aberffraw,
Fy llaw fach yn llaw fy nhad.
Chwerthin a rhedeg a gweiddi ar y môr nos.
Mae dy geiriau yn dod â’r teimlad yn ôl:
“Tonnau; codi a cwympo mewn chwydd araf”
Rhaid i mi ei wneud, ydy dadgodio dy barddoniaeth ac wyt ti yno,
Mae dy llais yn swnio trwy’r blynyddoedd.
“Yng nghefnor tywyllaf yr ymennydd,
Mae synapsau yn gwreichioni,
Mil o bwyntiau yn y môr nos.”
Ac rŵan, fel dyn tyfu, dw i’n dal dy llaw eto, cyn i dy taith di olaf:
“Bydd y llanw hwn yn trai,
Bydd y don olaf yn gwneud ymosodiad olaf,
Cyn yr egwyl olaf,
Ac mae pob golau’n pylu.”
Felly, dw i’n mynd â chdi i Ynys Môn yn dy dychymyg di:
“Mae’r harddwch hwn yn cael ei wneud o’n marw”.
C38 Rhwng Mynydd a Môr gan Ysgyfarnog Wyllt
Yn fy hoff le, rhwng mynydd a môr
Y Rhinosedd eistedd fel dannedd creigiog.
Islaw awyr o gymylau dramatig
A sbololeuadau heulwen.
Dw i’n cymryd y llwybr i’r ‘eglwys yn y tywod’
A ychwanegu at yr cregyn goffa
Am Eglwys Tanwg Sant
Dw i’n clywed y sibrwd ysgafn y môr.
Yma Aber Artro yn cysylltu y mynyddoedd â’r môr
A chyda’i gychod wedi’u hangori ym Mochras
Cyfarchion y cefnfor
Cofleidio gan Pen Llyn
A Bae Ceredigion i gyd
A pan fydd cymylau yn uchel neu absennol
Mae Eryri yn sefyll yn falch
Ac yn framio’r olygfa
Oherwydd bod popeth hardd am ogledd Cymru
Yma
Ar yr traeth
Rhwng môr a mynydd.
C39 Aflonydd gan Fioled
Goruwch Llanuwchllyn,
Yng ngwyllt Eryri,
Mae Afon Dyfrdwy’n codi -
Yn torri’n rhydd
O dywyllwch y ddaear
I olau disglair y dydd,
Yn newydd-anedig
Ond yn hŷn
Na chof y byd ei hun.
Rhed ei dyfroedd
Drwy’r wlad fel gwaed,
Yn gryf a phur,
Dod â bywyd i’r tir,
Byth yn llonydd,
Bob amser yn symud
Ymlaen, aflonydd
Am y môr agored,
A galw’r gwylanod.
C46 Moroedd pell gan Niwl Gwyn
Moroedd pell sy’n porthladdu’r cychod ac yn bwydo’r afonydd, darparu bywyd ac ymborth.
Diddigrwydd a ffyrnigrwydd.
Ynddoe ynysoedd ynysig i ddynion unig sydd wedi sefyll yn falch ers canrifoedd.
Mae’r moroedd yn ffin i fyd arall, byd mor helaeth a welir o’r mynydd.
C48 Mynydd a Môr gan Amynedd
Swn y gwynt ar y mynydd uchel,
Yn llenwi fy mhen gyda geiriau newydd.
Geiriau heb ystyr, anarferol imi.
Ond, dwfn yn fy mhola oes rhyw dealltwriaeth,
O’r geiriau mor hen na alla clywed yn iawn?
O, be’ ydy’r geiriau sy’n atsein yn fy mhen?
Nawr dw i’n cerdded ar tywod y traeth
Y mynydd yn uchel uwchben.
Yr un geiriau yn gweiddi,
Ond nawr dod maes ar y gwynt o’r môr.
O, be’ ydy’r geiriau o’r mynydd a môr,
Be’ ydy’r ystyr o bobeth o’m cwmpas?
Dw i’n siwr mod i’n eu ‘nabod, ond hefyd, dw i ddim.
Tawelwch! Mae’r gwynt wedi diflanu.
Ond, mae sibwryd bach, yn tawel yn fy mhen.
Dau air bach, colled a gobeith.
Geiriau fy nhadau o’n nhw ar y mynydd.
Geiriau fy mamau o’n nhw ar y traeth.
Ac, yn awr, ac yn araf dw i’n clywed a deall
Tra dw i’n findio fy iaith ar y mynydd a’r môr.
C49 Ar lan y mor gan Mochyn bach
Weithiau dw i’n hapus
Weithiau dw i’n trist
Ond…
Beth ?
‘Sen i’n dweud e yn Gymraeg
Dw i’n meddwl bo’ i’n teimlo trist llai o amser
A hapus moy o amser
Hmm…
Dw i’n teimlo yn well yn Gymraeg !
A yr cân ‘Ar lan y mor’ ?
Oh !
Dw i’n newydd wylo y pryd hwnnw…
C64 Noson Ddi-gwsg gan Marag Dhubh
Gair ysgafn achosodd y stwr
Awgrymiad dylai amaethwyr a’r byd natur
Byw ochr yn ochr
Daeth y ffrwydrad Trydar
‘Rhaid I ti cael dy herio ‘ychan!’
Dilynodd ton o ‘likes’
O’n i’n barod am rhyfel
‘Ddylen ni i gyd byta lentils o Uzbekistan?’
Chysgais I ddim noson honno
O’n I’n parodi atebion trwy’r nos
Agorais i Drydar y bore dilyn
Yn disgwyl ateb trydanol
Ond, yn y diwedd doedd hi ddim rhy syfrdanol
Anadlais i yn esmwyth unwaith eto
Dim ond ailadrodd fy nhweet i
Oedd yr ateb, mwy neu lai
Rhoais i’r gorau i’r holl sgwrs
I ganolbwyntio ar fy nghardd
C69 Stormydd Bywyd gan Eirlys
Golau y lleuad llawn yn creu llwybr llachar dros y tonnau
Y llwybr sy’n ymestyn i’r lanau ac i fyny ‘r llethrau y bryniau
Ar lloergan oleu’r creigiau tywyll y mynyddoedd
Mae’r glaw hefyd yn eu cysylltu fel ei gyrru ar y creigiau
Diferu i lawr, i lawr edrych am y nant, y rhaeadr a’r afon
I lawr, i lawr dros y pistyll, y creigiau a’r pyllau dwfn
Nes yr aber yn cyrraedd at y mor ac yn llifo i mewn y tonnau
Y tonnau, heddiw yn lapio’n ysgafn
Ac yn sibrwd y cyfrinachau’r mor
Ond weithiau mae’r tonnau yn taranau, rhuo a chwilfriwio
Felly mae’n nhw’n ysgubo ar draws y bae
Wrth i ni’n deithio trwy fywyd
Rydym yn cwrdd a’r tawelwch a’r stormydd
Ewch i’r mor sefwch ar y lannau, a wrandewch a’r swn y mÔr
Edrych i fyny i’r mynydd, gwyliwch y niwlog chwyrlio
Neu yr olau haul yn symud dros y copaon garw mareddog
Dim ond yno byddwch chi’n darganfod y cryfder i dal ati
A hefyd dewch o hyd I heddwch o fewn eich enaid
C81 Môr a Mynyddoedd gan Bilidowcar
Cawsom ein geni o’r môr a’r mynyddoedd,
O’r wlad wyllt hon uwchben y ddaear,
Ac o’r tywyllwch llwm isod.
O’r rhai a ymladdodd dros ein tir,
Ac o’r rhai a’i meithrinodd.
Yr haul a’r glaw,
A phob anadl o wynt yn ffurfio ein llwybr.
Mae llanwyau’n tywys ein dyddiau wrth i’r tonnau ymchwyddo i’n glannau
Maen nhw’n newid ac yn herio bob awr a phob dydd.
Rydym un gyda’r wlad hon.
Cawsom ein geni o’r gerddoriaeth y tonnau ar lannau yn ystod y gwanwyn.
Wnaethom dyfu i gerddoriaeth gwyntoedd y gaeaf yn ysgubo ar draws y mynyddoedd uchaf.
Ac rydym yn gorffwys i sŵn heddychlon nosweithiau haf.
Rydym yn clywed cerddoriaeth ein cyndeidiau,
Ac mae’r gerddoriaeth yn ein heneidiau yn ein harwain ymlaen.
Rydym yn un gyda’r wlad hon.
Gwrandewch ar ei lais.
Maethwch hi.
Defnyddiwch hi yn ddoeth.
Rydym yn un.
C89 O dywod Casablanca i draeth Newgale gan Estrys
Pan fydd y gwaith yn ormod
Ac mae bywyd yn dod ar fy mhen i
Dw i’n hoffi mynd i Gerdded Nordig ar draeth Newgale.
Wrth i mi weld y traeth yn ymestyn allan o fy mlaen
Ac dw i’n edrych allan ar helaethrwydd y môr,
Neu edrych yn ôl tuag at y Preselis,
Dw i’n teimlo mor fach, mor ddibwys
Ac dw i’n gwybod, fel Rick yn Casablanca,
Nad yw fy nhrafferthion yn gyfystyr â bryn o ffa
Ac dw i wedi gwneud môr a mynydd yn unig.
To vote for the People’s Choice award in the Short Poem category, go to
SSiW Online Eisteddfod - Short Poem and scroll down to see the voting poll.
Winners announced!